Dashama Vrat 2025 Date and Time | દશામાં વ્રત 2025: ગુજરાતના શ્રદ્ધાળુઓ દ્વારા અત્યંત ભક્તિભાવપૂર્વક ઉજવવામાં આવતા દશામા વ્રતનો પ્રારંભ નજીક આવી રહ્યો છે. પરંપરાગત ગુજરાતી કેલેન્ડર મુજબ, આ દસ-દિવસીય વ્રત અષાઢ વદ અમાસથી શરૂ થાય છે. આ વર્ષે, દશામા વ્રતનો પ્રારંભ 25 જુલાઈ, 2025 ના રોજ થશે અને તેની પૂર્ણાહુતિ 02 ઓગસ્ટ, 2025 ના રોજ થશે.
દશામા વ્રતનું મહત્વ અને ઉજવણી
દશામા વ્રત ખાસ કરીને મહિલા શ્રદ્ધાળુઓ દ્વારા દસ દિવસ સુધી શ્રદ્ધાપૂર્વક કરવામાં આવે છે. અષાઢ માસની અમાસ, જેને “દિવાસો” તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે દિવસથી આ વ્રતનો પ્રારંભ થાય છે. એવી માન્યતા છે કે દશામા ભક્તોની “દશા” સુધારે છે અને તેમને સુખ-સમૃદ્ધિ પ્રદાન કરે છે. આ વ્રત મુખ્યત્વે અખંડ સૌભાગ્યવતી સ્ત્રીઓ દ્વારા પોતાના પરિવારના સુખ-શાંતિ, સમૃદ્ધિ અને સારા સ્વાસ્થ્ય માટે કરવામાં આવે છે.
વ્રતના દસમા અને અંતિમ દિવસે, શ્રદ્ધાળુઓ દ્વારા રાત્રિ જાગરણ કરવામાં આવે છે અને વહેલી સવારે દશામાની મૂર્તિનું પાણીમાં વિસર્જન કરવામાં આવે છે, જે વ્રતની પૂર્ણાહુતિ સૂચવે છે. આ દસ દિવસ દરમિયાન, ભક્તો દશામાની પૂજા-અર્ચના કરે છે, કથા સાંભળે છે અને ભક્તિભાવપૂર્વક ભજનો ગાઈને દશામાના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત કરે છે.
દશામા કોણ છે?
પૌરાણિક માન્યતાઓ અનુસાર, દશા માતાને દેવી પાર્વતીનું સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે. કુટુંબમાં સુખ-શાંતિ, સમૃદ્ધિ અને સારા સ્વાસ્થ્ય ઉપરાંત, અનિચ્છનીય ગ્રહદોષ અને નકારાત્મક પરિસ્થિતિઓથી બચવા માટે પણ આ વ્રત અત્યંત મહત્ત્વનું છે. આ દિવસો દરમિયાન, સ્ત્રીઓ ઉપવાસ રાખીને દશા માતાની અને પીપળાના વૃક્ષની પૂજા કરે છે. ખાસ પૂજાનો દોરો પણ ગળામાં ધારણ કરવામાં આવે છે, જે શુભતાનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. આ સમગ્ર વિધિ દ્વારા મહિલાઓ પોતાના પરિવાર માટે સૌભાગ્ય, શાંતિ અને સુખ-સમૃદ્ધિની કામના કરે છે.
દશામા પૂજા વિધિ
દશામા વ્રત અને પૂજાને હિન્દુ સંસ્કૃતિમાં વિશેષ મહત્વ છે. દશામા વ્રતના દિવસે સ્ત્રીઓ પીપળના વૃક્ષની પૂજા વિષ્ણુદેવના સ્વરૂપમાં કરે છે. પીપળને જીવન અને સમૃદ્ધિનો પ્રતીક માનવામાં આવે છે. વ્રત કરનારી સ્ત્રીઓ કાચા સૂતરના 10 તાંતણા તૈયાર કરે છે અને દરેક તાંતણામાં એક ગાંઠ બાંધે છે. આ તાંતણા પીપળના વૃક્ષની પ્રદક્ષિણા સમયે તેના તણખાંઓ પર બાંધી દેવામાં આવે છે.
પૂજાનું વિશિષ્ટ ભાગ હોય છે નળ-દમયંતીની કથા. પૂજા પછી ભક્તો વૃક્ષ નીચે બેસીને આ કથાનું શ્રવણ કરે છે, જેને શ્રદ્ધાપૂર્વક સાંભળવાથી દામ્પત્યજીવનમાં સુખ અને શાંતિ મળે છે, એવી ધાર્મિક માન્યતા છે. સાથે જ ઉંબરાના વૃક્ષની પણ પૂજા થાય છે, જે ઘરના રક્ષણનું પ્રતીક છે.
દશામા વ્રત ઉપવાસ અને સંયમથી ભરેલું હોય છે. વ્રત ધારણ કરનારી સ્ત્રીઓ આ દિવસે ઉપવાસ રાખે છે અને માત્ર એક સમય જમણ કરે છે, તેમાં મીઠાનો વપરાશ કરવામાં આવતો નથી. મહત્વનું છે કે આ દિવસે બજારમાંથી કોઈ વસ્તુ ન ખરીદે. તેથી, પૂજાના તમામ સાધનો એક દિવસ અગાઉથી તૈયાર રાખવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. દશામા વ્રત, માત્ર ધાર્મિક કૃત્ય નહીં, પરંતુ એ સંયમ, શ્રદ્ધા અને કુટુંબજ્ઞાતા તરફ દોરતો એક સામૂહિક સંસ્કાર પણ છે.
દશામા વ્રતની કથા
પૌરાણિક કથા અનુસાર, એક સમયના રાજા નળ અને રાણી દમયંતી તેમના રાજ્યમાં સુખ અને સમૃદ્ધિથી શાસન કરતા હતા. એક દિવસે રાણી દમયંતીએ દશામા વ્રત રાખીને ગળામાં દોરો ધારણ કર્યો. જ્યારે રાજા નળે આ દોરો જોયો, ત્યારે તેમણે તેને તિરસ્કારપૂર્વક ઉતારીને ફેંકી દીધો.
તે જ રાત્રે દશામાતા વૃદ્ધા રૂપે રાજાના સ્વપ્નમાં અવતર્યા અને ચેતવણી આપી કે “તમે મારી અવગણના કરી છે, તેથી તમારી સારા દિવસો પૂરા થઈ ગયા છે અને દુઃખદાયક સમય શરૂ થવાનો છે.”
આ ચેતવણી સાબિત થવામાં વાર નહીં લાગી. થોડા જ દિવસોમાં રાજા નળ પોતાના રાજ્યથી વિમુખ થયા, એક અજાણ્યા રાજ્યમાં નોકરી કરવા લાગ્યા અને ત્યાં ખોટા આરોપોનો સામનો કરવો પડ્યો. સમય સાથે તેમની સ્થિતિ વધુ ખરાબ થયા.
એક દિવસ જંગલમાંથી પસાર થતા રાજા નળને ફરીથી તે જ વૃદ્ધા સ્વપ્નમાં દેખાઈ. અહેસાસ થયા પછી, તેમણે મા દશામાતાની ક્ષમા યાચના કરી અને વચન આપ્યું કે હવે પોતાની પત્ની સાથે દશામા વ્રત અને પૂજા શ્રદ્ધાપૂર્વક કરશે.
ચૈત્ર માસની કૃષ્ણ પક્ષની દસમી તિથિએ, રાજા અને રાણીએ દશામાતાની પૂજા કરી, દોરો ધારણ કર્યો અને સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા સાથે માતાનું ઉપાસન કર્યું. પૂજાના પ્રભાવથી તેમનું ભાગ્ય ફરી ઉજળાયું અને તેમને પોતાનું ગુમાવેલું રાજ્ય પાછું મળ્યું.
આ કથા માત્ર પૌરાણિક કથાનાં રૂપમાં નહીં, પણ ભક્તિ, શિસ્ત અને માન્યતાનો સંદેશ આપે છે. વ્રત કરનારી સ્ત્રીઓએ દશામા વ્રત દરમિયાન આ કથા શ્રવણ કરવી જોઈએ અને શ્રદ્ધાપૂર્વક દોરો ધારણ કરવો જોઈએ, જેથી જીવનમાં સુખ, શાંતિ અને સમૃદ્ધિનો વારસો સતત ચાલુ રહે.
